Vladimir Nabokov, nhà văn vĩ đại người Mỹ gốc Nga, tác giả kiệt tác Lolita, vừa quay lại với độc giả Việt Nam qua cuốn sách "Mỹ nhân Nga" do Thiên Lương chuyển ngữ và Zenbook cộng tác cùng Nhà xuất bản Văn học ấn hành.
Được biết, cuốn sách này là phần đầu tiên trong dự án dịch thuật phức tạp và công phu nhằm đưa toàn bộ tổng tập truyện ngắn Nabokov đến với độc giả VN vào năm 2019 — nhân dịp kỷ niệm 120 năm ngày sinh nhà văn.
 |
| Bìa sách "Mỹ nhân Nga" |
Văn hào gốc quý tộc
Là một nhà quý tộc, ra đời năm 1899 và sống tại cố đô Saint Petersburg (Piter) của Nga đến năm 1917, được thừa kế tài sản trị giá hàng trăm triệu đô la Mỹ từ khi mới 17 tuổi, nhưng Nabokov phải sống lưu vong sau cách mạng tháng Mười. Ông đã từng phải làm đủ thứ nghề để kiếm sống ở châu Âu và Mỹ. Các truyện ngắn trong Mỹ nhân Nga được viết từ khi ông mới 22 tuổi cho đến những năm 1950, khi ông đã ngoài 50 tuổi và đã nổi tiếng với cuốn Lolita. Để đến được những dòng văn tuyệt đẹp — "Lolita, ánh sáng đời tôi, lửa dục lòng tôi, lầm lỗi của tôi, linh hồn của tôi", Nabokov đã phải tôi luyện ngòi bút mình qua hàng trăm tác phẩm cùng biết bao thăng trầm kiếp tha phương.
Mặc dù phải rời Nga từ khi còn rất trẻ, nhưng Vladimir Nabokov có một sự nghiệp văn chương vĩ đại gắn liền với nước Mẹ. Phần lớn trong số 68 truyện ngắn ông từng viết của cả đời mình đều có bóng dáng và phảng phất hương vị Nga, thậm chí trong đó chỉ có 10 tác phẩm được ông viết bằng tiếng Anh.
Từ câu chuyện về con Ma cây, sau chuyến viếng thăm tác giả ở nơi đất khách quê người, để lại “…phảng phất mùi hương tinh tế tuyệt trần của bạch dương và rêu ẩm” cho đến những phận đời lưu vong phiêu bạt xứ người như nàng Olga Mỹ nhân Nga, hay “một bà cụ bảy chục tuổi đã tự sát trên mộ người chồng mới chết” ở một nghĩa trang Chính thống giáo vào một đêm Berlin đơn côi, thủy chung, với “những ánh phản chiếu ẩm ướt, những tiếng còi xe, những cơn gió lộng” trong Lá thư đến nước Nga… Tất cả đều cho thấy một tâm hồn thuần Nga trong một nhà văn dường như đã trải qua hết thảy những nỗi buồn, niềm đau, xa hoa phú quý và nhục nhã ê chề của quê hương ông, của thời đại ông, của thân phận con người.
Và cuộc giải thoát tự thân
Buộc phải bỏ lại sau lưng một quê hương vĩ đại tuyệt đẹp, mất đi cả gia sản lớn của gia đình quý tộc, Nabokov hẳn đã trải qua những năm tháng dằn vặt, đớn đau và nuối tiếc. Ai chưa từng sống những năm tháng cay đắng tột cùng thì làm sao viết lên được những dòng chữ máu thịt thế này: “Niềm hạnh phúc của tôi là một thách thức. Những lúc lãng du theo các con phố, theo các quảng trường, theo các đường dọc bờ kênh - và lơ đễnh cảm thấy đôi môi ẩm ướt qua đế giày thủng - tôi kiêu hãnh mang theo niềm hạnh phúc không thể lý giải của mình”.
Cuộc sống thật không dễ dàng, và cũng chẳng công bằng, không chỉ với một mình ai, song Nabokov đã biết cách vượt qua như nhân vật Ivanov trong truyện ngắn Dao cạo - tha thứ cho chính kẻ đã làm hại đời mình, dẫu số phận đã trao vào tay một con dao sắc lẻm và để kẻ thù nằm ngửa cổ bất lực trên chiếc ghế cắt tóc. Phải chăng, chính sự giác ngộ và lòng vị tha đó của nhà văn đã giúp ông lột xác, đưa ông bay lên những đỉnh kim cương vinh quang, và ghi danh ông muôn thuở trong di sản văn hóa nhân loại với những tác phẩm luôn được yêu mến trên toàn thế giới hàng chục năm qua.
 |
| Đạo diễn nổi tiếng Trần Anh Hùng và cuốn "Mỹ nhân Nga". |
Đến sự bất tử duy nhất
Văn chương Nga luôn được đánh giá rất cao trên thế giới, với nhiều giải Nobel và nước Nga cũng có đến ba nhà văn có tác phẩm được xếp trong danh sách 10 cuốn sách hay nhất mọi thời đại. Đó là Leo Tolstoy, Anton Chekhov và Vladimir Nabokov. Một thời chưa xa, ở nước ta, vài thế hệ đã lớn lên cùng các Ivan, Pavel, Olga, Natasha, những tảng băng óng ánh trên sông Neva hay chiều Moskva sương mù và khói tỏa.
Sự quay lại của Nabokov không chỉ gợi nhớ về tuổi thanh xuân trong veo của các chàng trai cô gái giờ đã vào tuổi trung niên. Không ít người trong số họ đang giữ những vị trí trọng trách của đất nước, và một lần nữa tác phẩm mới nhất được chuyển ngữ của Nabokov sẽ là ô cửa mở rộng cho các bạn trẻ còn trên ghế nhà trường thấy được vẻ đẹp bất khả tri cùng sức quyến rũ đời đời kiếp kiếp của nước Nga vĩ đại và bí ẩn. Nó hẳn cũng là cơ hội để các nhà văn, giới nghiên cứu văn chương đỉnh cao được tiếp cận các tác phẩm lớn của một tác giả vẫn được coi là nhà văn của các nhà văn, một bậc thầy văn chương tiếng Anh với vốn từ vựng khổng lồ và phong cách viết mê hoặc, say đắm, huyền ảo, vừa lãng mạn lại vừa tàn nhẫn đến bất ngờ.
Nabokov nổi tiếng duy mỹ và cầu toàn, thêm vào đó là năng lực thiên phú: Cảm nhận được màu sắc qua con chữ, cho nên văn chương của ông luôn lấp lánh vẻ đẹp hoàn mỹ như những cánh bướm - niềm đam mê thứ hai của ông sau văn chương. Nhưng vẻ đẹp siêu phàm ấy cũng là thử thách không dễ vượt qua với cả độc giả và dịch giả. Tuy nhiên, với Mỹ nhân Nga, dịch giả Thiên Lương dường như đã xóa nhòa các rào cản ngôn ngữ để đem lại cho độc giả của mình những cảm xúc vẹn nguyên từ tâm hồn Nabokov - một trong những người con vĩ đại của Piter.
Nguồn: báo Lao động
No comments:
Post a Comment