11 July 2012

"fond of" có gì khác "love"


Lolita Bản dịch tiếng Việt Fond of\


Trong Lolita, chương 2, có đoạn văn nguyên bản thế này:

"My mother's elder sister, Sybil, whom a cousin of my father's had married and then neglected, served in my immediate family as a kind of unpaid governess and housekeeper. Somebody told me later that she had been in love with my father, and that he had lightheartedly taken advantage of it one rainy day and forgotten it by the time the weather cleared. I was extremely fond of her, despite the rigidity--the fatal rigidity--of some of her rules. Perhaps she wanted to make of me, in the fullness of time, a better widower than my father."

Cụm từ "extremely fond of" được một dịch giả chuyển ngữ thành "cực kỳ yêu mến". Nhưng dịch như thế chỉ được một phần xác chữ.

Nếu chỉ muốn nói yêu mến, yêu quý, tại sao Nabokov không dùng love, mà lại dùng fond of?. Có lý do đấy. Tuy cả fond of và love đều là yêu, nhưng love là một tình cảm dài hạn, lãng mạn, không cần điều kiện gì cả. Nói chung love (yêu) là không bao giờ phải nói rất tiếc. Còn fond of một ai đó, thì đó là cảm giác khi ta quý mến, yêu thích người đó, thấy vui khi ở cạnh người đó, quyến luyến người đó, không muốn rời xa họ. Nó cũng là love, đúng không? Nhưng là love có điều kiện. Khi bạn thực sự love một ai đó, thì bạn phải chấp nhận người đó, dù họ làm gì đấy bạn khó chịu, bạn không hoàn toàn happy với họ mọi lúc mọi nơi, nhưng bạn vẫn love. Còn khi bạn fond of thôi chứ không love, thì nếu thấy bực mình, bạn có thể ra đi, chấm dứt quan hệ. Một điển hình của love là tình cảm với gia đình, con cái, chẳng ai nói fond of vợ chồng, con cái; phải là love.

Giữa fond love chỉ có một ranh giới, tưởng như mong manh thế thôi, nhưng lại vô cùng quan trọng.

Quay về Lolita, Nabokov dùng chữ fond of trong câu: I was extremely fond of her, despite the rigidity--the fatal rigidity--of some of her rules. chứ không dùng love, vì với Humbert thì bà Sybil không phải mẹ đẻ. Tình cảm của Humbert với bà này vẫn là một thứ tình cảm có điều kiện. Humbert yêu quý bà ta, trân trọng bà ta, thấy vui khi ở bên cạnh bà ta. Nhưng nếu không thấy vui nữa thì có thể là Humbert cũng chẳng quan tâm đến bà ta nữa. Câu văn rất tinh tế: "fond of her, bất chấp chuyện có một số nguyên tắc của her rất cứng nhắc." Không ai nói: "tôi yêu mẹ tôi mặc dù bà rất xấu xí và nghiêm khắc", vì tình yêu với mẹ là tất nhiên, là vô điều kiện. Nhưng tình cảm với bà Sybil thì chỉ là fond of thôi, nên mới có cái câu sau là: despite the rigidity--the fatal rigidity--of some of her rules

Tiếng Việt hình như không có từ thay thế hoàn hảo cho fond of ở đây, nhưng nếu dịch thành "yêu mến" thôi, thì không nói hết cái hồn của chữ. Thực ra thứ tình cảm giống như fond of trong mối quan hệ trẻ con - người nuôi dưỡng, có thể gọi là quấn quýt. Đứa trẻ quấn quýt không chỉ với mẹ, mà còn có thể với một ai đó trong gia đình khi nó yêu quý người đó, lúc nào cũng muốn gần người đó. Nhưng chỉ cần xa cách một thời gian, hay là có gì đó nó không thấy vui nữa, thì nó cũng chẳng quấn quýt nữa.

Nếu ai tìm được từ thay thế cho quấn quýt mà diễn tả được hết cái ý fond of trong văn cảnh trên thì rất hay. Nhưng dù sao thì dịch thành yêu mến thì không tải được hết cái hồn của chữ này trong tiếng Anh và trong văn cảnh này.