Mong manh

Độ ngày này bốn năm trước, tôi dịch xong truyện ngắn đầu tiên trong bộ Mỹ Nhân Nga của Nabokov, với cái tên tiếng Việt là "Dấu hiệu và Biểu hiệu", rồi vài hôm sau nó được đăng trên TTCT, và mãi gần đây tôi mới biết nó được đánh giá là truyện ngắn hay nhất của ông ấy.

Thực ra cá nhân tôi thích một số truyện khác của ông ấy hơn, nhưng không thể phủ nhận rằng "Dấu hiệu và Biểu hiệu" được viết với bút lực phi thường của một văn hào vĩ đại đang ở đỉnh cao sự nghiệp, nó mang trong mình những câu chuyện khác, những tầng nghĩa khác, và cũng bí ẩn như nhiều tác phẩm khác của Nabokov.

Nhưng với tôi thì quá trình dịch truyện ngắn ấy đi với một ký ức nặng nề.

Cũng khoảng cái đêm trước hôm tôi dịch xong, khi đi chơi về nhà lúc đêm đã khuya, tôi chợt nghe tiếng mèo kêu khe khẽ ngay cổng nhà, và khi chạy đến thì thấy con mèo của tôi đang hấp hối, có lẽ nó mới bị chiếc ô tô nào đó cán lên khi trèo ra ngoài hàng rào đợi chủ. Mèo nhà mà, rất ngây thơ với ánh đèn xe cộ. Rồi chỉ vài phút sau nó chết, chắc cũng chỉ cố đợi chủ được đến thế. Lúc mang nó đi, tôi chẳng nghĩ được gì, ngoài những dòng chữ dưới đây của Nabokov trong truyện ngắn ấy.

"... về sự mong manh nhiều không đếm xuể trên trái đất này; về định mệnh của những mong manh ấy, những thứ sẽ bị nghiền nát hoặc bị quăng đi, hoặc bị làm cho biến thành điên loạn; về những đứa trẻ bị bỏ rơi ư ử tự hát cho mình nghe ở các góc phố không ai quét dọn; về những cây cỏ dại tuyệt đẹp không giấu được mình khỏi bác nông dân và phải bất lực dõi theo bóng dáng gù như khỉ của bác bỏ lại những bông hoa xơ xác theo các bước chân, tựa như bóng tối hắc ám gớm guốc đang tiến đến gần."

Đúng 2 năm sau ngày ấy, rốt cuộc cuốn sách cũng ra đời, dù lúc đầu tôi chẳng nghĩ là mình sẽ có đủ thời gian và đam mê cho hàng trăm trang sách vô cùng phức tạp. Nhưng, cứ mỗi khi muốn bỏ cuộc thì lại nhớ đến hình ảnh đêm ấy, và muốn ngồi xuống dù chỉ một chút, để nhìn vào một góc thế giới của Nabokov. Và để hy vọng rằng sống không chỉ "có nghĩa là chấp nhận đánh mất hết niềm vui này đến niềm vui khác", mà, biết đâu, đôi khi niềm vui vẫn còn quay lại, dù là dưới một hiện thân khác mà thôi.

14-08-2016